Мөнх хөх тэнгэрийн ташуур 2

Муслимийн ертөнцөд хийсэн олон жилийн дайн, алба гувчуурын дараагаар лалын шашины бүх орноор өлсөглөн, ядуурал нүүрлэж цэцэглэн хөгжиж байсан улс орноор ядарж туйлдсан хөгшид, эмэгтэйчүүд, дайнд тахир дутуу болсон цөөн хэдэн эрчүүд үлджээ.
Тухайн үеийн нэрт зохиолч Саадигийн тэмдэглэж үлдээсэн нэгэн түүхэнд:
Би бээр Испахан хотын хамгаалагч найзтай байж билээ.
Тэр бух шиг том биетэй, айдасыг мэддэггүй, сэлэм нь үргэлж хэн нэгний цусанд улаанаар будагдсан явдаг хэрвээ тэр дайсан луугаа сэлмээ далайгаад ойртох юм бол ямар ч хүн айдсаасаа болж чичирдэг харин энгийн үед инээд наргианд дуртай нэгэн байсан.
Олон жилийн дараагаар Испахан хотод буцаж очиход нөгөө найзтайгаа тааралдаж билээ.
Хэдийгээр тэр надтай насаар ойролцоо ч явахдаа хөгшин хүн шиг бөгтийж явдаг, нүүр царай нь зовлон шанлалын улмаас үрчийж цайсан, нүдэнд нь айдас шингэж нүүрэн дээр нь хар хөлс нь цувсан нэгэн болж өөрчилөгджээ.
Би: Ямар гээчийн аймшигт хувь тавилан чамайг ийм болгож орхио вэ? гэж асуухад
Гунигтайгаар инээгээд найз маань: Монголчууд!!! Монголчууд!!!
Монголчууд миний зүрх зоригыг нэг мөсөн мөхөөсөн. Би тэдний эсрэг байлдсан ч, аз миний эсрэг байлдаж байлаа.
Ямар гайхамшигаар би амьд үлдсэнээ үнэхээр мэдэхгүй байна. Миний хөлний улнаас толгой хүртэл цусанд будагдсан байсан гээд цааш ярих тэнхэлгүй болсноор бид 2 ын богинохон уулзалт өнгөрсөн юм.
Бас нэгэн тэмдэглэлд:
Георг хаан Багдад луу илч илгээж хэлэхдээ
Монголчууд үгүй хийсэн хүмүүсээ тоолдоггүй, харин амьд үлдсэн хүмүүсээ тоолдог. Хэрвээ хэн нэгэн этгээд тэдэнд олзлогдож байгаад ирлээ гэж хэлвэл, үгэнд нь үнэмших хэрэггүй, оронд нь, ямар ч өршөөлгүй аллага, хүний үнэргүй явдал гаргасан гэж хэлвэл итгээрэй гэжээ.
Мөн тухайн үеийн түүхч Чүвэнигийн бичиж үлдээснээр
Хэдэн жилийн дараагаар би Чингис хааны эзэлсэн хотуудаар явж байхад, нэгэн үед мандан бадарч байсан улс орны ямарч ул мөр үлдээгүйгээс гадна хэдэн мянган иргэд байсан газар ердөө л хэдэн хүүхэд хөгшид харагдаж байлаа. Кростан Ирак зэрэг орнуудад хамгийн ихдээ л хүмүүсийн 10 ны нэг л үлджээ.